unavailable
unavailable
عملکرد پدیدههای طبیعی در نگاه اول معمولا تصادفی بهنظر میرسد، لیکن با تغییر مقیاس و حذف نویز میتوانند به نوعی نظم دست یابند و امکان پیشبینی آنها در آینده فراهم گردد. این ایده پایه اصلی نظریه آشوب (1chaos) میباشد که به مطالعه رفتار ناپایدار و غیر پریودیک در سیستمهای دینامیکی غیرخطی نوسانی میپردازد. خشکسالی از مهمترین بلایای طبیعی است و طراحی سیستمهای پایش آن به منظور مدیریت بهتر منابع آب از اهمیت بسزایی برخوردار میباشد. از میان شاخصهای پالایش، شاخص بارندگی استاندارد (2SPI) در حال حاضر در دنیا به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجا که سری زمانی این شاخص ماهیت دینامیکی دارد، نظریه آشوب میتواند نقش بینظیری را در کسب اطلاعات از این تغییرات ایفا کند. اما دادههای SPI دارای نویز میباشند که باعث میشود پیشبینی دادهها خیلی دقیق نباشد. از آنجا که الگوریتم موجک (3wavelet) قادر به بیان سیگنال در محدوده زمان و فرکانس و همچنین تحلیل موضعی سیگنال میباشد، در این تحقیق به منظور نویززدایی SPI شهر تبریز در طول 40 سال دوره آماری اخیر، استفاده شده است. سپس ماهیت آشوبناکی سری زمانی حاصل با استفاده از شاخصهای بعد همبستگی و نمای لیاپانوف مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشانگر رفتار کاملاً آشوبناک سری زمانی تحت بررسی میباشد. بنابراین رفتار سیستم غیرتصادفی است و به عبارتی جزو فرآیندهای استوکاستیکی و نویزدار مطرح نمیشود. جهت پیشبینی مقادیر SPI توسط نظریه آشوب، از الگوریتم نزدیکترین همسایگی کاذب استفاده گردیده است. نتایج صحت سنجی حاکی از دقت بالای پیشبینی نظریه آشوب بوده و براین اساس میزان SPI و شدت خشکسالی شهر تبریز برای 3 سال آینده پیشبینی شده است.
وقوع خشکسالی اثرات نامطلوبی بر بخشهای کشاورزی و اقتصادی کشور و به طور خاص بر عرصههای طبیعی تحمیل میکند. امروزه روشهای مختلفی جهت پیش بینی مؤلفههای اصلی خشکسالی از جمله بارش ارائه شده است. در دهههای اخیر، استفاده از مدلهای جدید کامپیوتری در این زمینه رواج یافته و در اغلب موارد توانایی خود را به خوبی نشان داده است. درخت تصمیم به عنوان یکی از این نوع مدلها، با بررسی پارامترها از جزء به کل، به تولید قانون میپردازند و نهایتاً به دانش قابل فهم از بین دادههای آماری موجود دست مییابند. در این تحقیق از مدل درخت تصمیم به عنوان یکی از روشهای داده کاوی جهت پیش بینی بارش و ارزیابی وضعیت خشکسالی درایستگاه سینوپتیک یزد استفاده شد. شبیهسازیها در چهار حالت صورت گرفت و در کلیه شبیهسازیها از متغیرهای بارش قبلی، دمای متوسط، دمای ماکزیمم، رطوبت، سرعت باد، جهت باد در مقیاس ماهانه به عنوان متغیرهای مستقل مدل استفاده و میزان بارش 12 ماه قبل از وقوع پیش بینی گردید. در نهایت جهت ارزیابی دقت و صحت درختهای ایجاد شده در حالات فوق، معیارهای آماری مختلف مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که در ایستگاه یزد، مدل درخت تصمیم گیری خصوصاً در شرایطی که از میانگین متحرک 5 ساله دادهها استفاده گردد، دارای توانایی مناسبی در پیش بینی میزان بارش میباشد. پیش بینی مقدار بارندگی و به تبع آن ارزیابی وضعیت خشکسالی با دقت مناسب و قبل از وقوع آن، میتواند به برنامهریزی جهت کاهش خسارات حاصل از آن کمک قابل توجهی نماید.
در این تحقیق اثر نانو جاذبهای نی و پوشال نیشکر به منظور حذف نیترات از محلول آبی مورد بررسی قرار گرفت. اثر عواملی مانند جرم جاذب، غلظت نیترات ورودی، pH و حضور سایر یونهای رقابتی روی جذب نیترات مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که برای هر دو جاذب، زمان تعادل پس از 2 ساعت و حداکثر جذب نیترات در 6 pH= به دست آمد. در جاذب پوشال نیشکر اصلاح شده با افزایش جرم جاذب از 1/0 تا 5/0 گرم، راندمان حذف از 45% به 75% افزایش یافت، اما با افزایش میزان جاذب از 5/0 گرم تا 1 گرم، راندمان جذب ثابت ماند. برای جاذب نی اصلاح شده با افزایش جرم جاذب از 1/0 تا 3/0 گرم، راندمان حذف از 60% به 85% افزایش یافت، اما با افزایش میزان جاذب از 3/0 گرم تا 1 گرم، راندمان حذف ثابت باقی ماند. با افزایش غلظت نیترات محلول (120-5 میلی گرم بر لیتر)، راندمان حذف در نانو جاذبهای پوشال نیشکر و نی اصلاح شده به ترتیب از 87% به 66% و 90% به 67% کاهش پیدا نمود. فرایند جذب از ایزوترم فروندلیچ تبعیت کرد. نتایج این مطالعه نشان داد که نانو جاذبهای نی و پوشال نیشکر اصلاح شده قابلیت حذف یونهای نیترات را دارا بوده و از بین دو جاذب، نانو جاذب نی توانایی بیشتری در حذف نیترات دارا است.
فرینهای بارشی در هر نقطه، به بارشهای نادر و نابهنجار گفته می شود که در دنباله و دور از نقطه تمرکز توزیع فراوانی (میانگین و یا میانه) بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخیراً فرینهای بالا و دنبالۀ بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بودهاند. در این راستا به فراخور ویژگیهای جغرافیایی هر پهنه، آستانههای متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. یکی از نمایههای پرکاربرد مربوط به بارشِ روزانه، مبتنی بر چندک های توزیع فراوانی مشاهدات میباشد. در نوشتار حاضر، تحلیل مکانی ـ زمانی بارشهای فرینِ بالای بارش روزانۀ شمال غرب ایران براساس دادههای شبکهای حاصل از تعداد 729 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و بارانسنجی سازمان هواشناسی کشور و ایستگاههای بارانسنجی وزارت نیرو طی دورۀ 1967-2007 و نیز بر پایۀ صدکِ نودِ توزیع فراوانی بارش مورد بررسی قرار گرفت. توزیع احتمال بارش برای هر یاخته از شبکه دادهای برآورد و آستانۀ صدک 90 توزیع فراوانی مربوط به هر یاخته محاسبه شد. تعداد روزهای توأم با بارش بیش تر یا مساوی صدکهای90 از توزیع هر یاخته محاسبه و تعداد یاختههایی که از آستانۀ مزبور به دست آمد، شمارش شد. بدین ترتیب چند پهنۀ توأم با بارش فرین حاصل گردید. به منظور تحلیل زمانی بارشهای فرین، تغییرات بلندمدت فراوانی سالانۀ این نوع بارشها برای گسترههای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روند کاهشی معنیدار برای بارشهای فرین تنها برای بارشهایی با گسترۀ 30-20 درصد دیده شد. در حالی که بارشهای فرین با گسترۀ بیشتر، ایستا بودهاند. همچنین تحلیل ماهانه بارشهای فرین نشان داد که به جز برای گسترۀ تحت تأثیر70-60 درصد، بیشترین دفعات وقوع بارشهای فرین در ماه آوریل بوده است. دومین ماه به لحاظ فراوانی بیشینه برای گسترههای 20-10، 30-20 و نیز 40-30 درصد از مساحتِ زیرِ پوششِ بارشهای فرین، ماه می است. در گسترۀ 40-50 ، 50-60، ماه مارس به لحاظ فراوانی رخداد بارشهای فرین در مقام دوم قرار دارد. در حالتی که 70-60 درصد گسترۀ مورد مطالعه زیر پوشش بارشهای فرین باشد، ماههای مارس، می و اکتبر با فراوانیهای برابر (2 بار برای هرماه)، فراوانی بیشینه را به خود اختصاص دادهاند.
یکی از مشکلاتی که در اکثر آبگیرها به وجود میآید، تجمع و ورود رسوبات به دهانه آبگیر است که باعث ایجاد مشکلات زیادی در سیستمهای آبیاری از جمله کاهش راندمان آبگیری شده است. بنابراین یافتن راه حلی برای کاهش و تضعیف عوامل ورود رسوب به آبگیر از اهمیت خاصی برخوردار است. تاکید مطالعات گذشته بر شناخت الگوی جریان و رسوب کف در آبگیرهای منشعب از کانال مستطیلی بوده است و کمتر به بحث رسوب معلق و آبگیری از کانال ذوزنقه ای پرداخته شده است. در مطالعه حاضر ابتدا آزمایشهای مختلفی در فلوم آزمایشگاهی بر روی آبگیر جانبی که با زاویه 30 درجه از دیواره کانال ذوزنقهای منشعب شده بود، انجام شد و رسوب ورودی به آبگیر مورد بررسی قرار گرفت. با اسستنتاج دادههای حاصل شده، مشخص شد که نسبت رسوب ورودی در عدد فرود 40/0-35/0 (در بالادست کانال اصلی) کمترین مقدار است. همچنین مشخص شد که در نسبت زبری بالا، نرخ افزایش نسبت رسوب ورودی به ازاء افزایش نسبت دبی کاهش مییابد.
فرسایش ساحل یکی از موضوعات مهم مدیریتی بخصوص در رودخانههای مئاندری میباشد. اخیراً سرریزهای مستغرق به یکی از سازههای پرطرفدار در کنترل فرسایش در قوسها تبدیل شدهاند. سرریزهای مستغرق، سازههای سنگی شکل هستند که در قسمت قوس خارجی رودخانه احداث میگردند تا جهت جریان را از قسمت بیرونی قوس به مرکز کانال تغییر داده و مانع فرسایش آن گردد. در این تحقیق سعی گردیده است تا تأثیر زاویه سرریزهای مستغرق بر الگوی فرسایش و رسوب بررسی گردد. پارامترها و متغیرهای مورد استفاده جهت انجام آزمایشات شامل: سه دبی 120، 180 و 230 لیتر در ثانیه، زاویههای °60، °75 و °90 میباشند. سایر پارامترها از جمله طول، ارتفاع و فاصله سازهها ثابت بودند و از یک نوع رسوب با d50 برابر با 6/1 میلیمتر به صورت بستر زنده (با تزریق پیوسته رسوب) استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که سطح تپه رسوبی موجود در قوس داخلی در اثر احداث سرریزها بین 13 الی 48 درصد کاهش یافت. کمترین و بیشترین این مقادیر بترتیب مربوط به زاویههای °90 و °60 میباشند. نسبت ماکزیمم عمق آبشستگی به ارتفاع سرریز در سمت دیواره قوس خارجی برای زاویههای °60 و °75 قابل ملاحظه نبوده؛ اما مقادیر نسبت مذکور در زاویه °90 بسیار مشهود بود طوری که بیشترین مقدار آن در این زاویه برابر با 6/4 میباشد. الگوهای فرسایش و رسوبگذاری نشان داد تأثیر زاویههای °60 و °75 در رسوبگذاری بین سرریزها و در نتیجه آن حفاظت از قوس خارجی بهتر از °90 بوده و استفاده از زاویه °90 برای احداث سرریزهای مستغرق در چنین قوسهایی توصیه نمیگردد.
بررسی نتایح تحقیقات مربوط به ممیزی سیستمهای آموزشی براساس استاندارد بین المللی ایزو 10015، بیانگر آن است که یکی از عوامل اصلی ناکارآمدی برنامههای آموزش ضمن خدمت کارکنان، عدم به کارگیری روشها و تکنیکهای نیازسنجی آموزشی دقیق و عینی میباشد. شواهدی مانند انتخاب سلیقه ای و شناسایی نیازهای غیر ضروری کارکنان، برگزاری دورههای متعدد آموزشی غیرمرتبط، زوال اعتماد و کاهش مشارکت کارکنان و مدیران در برنامههای آموزشی ، عدم پرورش شایستگیهای مدنظر سازمان و اتلاف منابع مالی گویای این مدعا است. از اینروی گرچه در سالهای اخیر پیرامون مقوله نیازسنجی آموزشی مطالب فراوانی به رشته تحریر در آمده است ، با این حال ضرورت دارد تا مسئولین و کارشناسان آموزشی با توجه به اهداف ، دامنه بررسی ، بودجه ، زمان و تیم نیازسنجی آموزشی ، در چارچوب استراتژی و جهت گیریهای کلان سازمانی اقدام به انتخاب و بکارگیری تکنیکی مناسب برای شناخت نیازهای آموزشی خود نمایند.به همین منظور اقدام به شناسایی نیازهای آموزشی 160 عنوان شغلی شرکت مدیریت منابع آب ایران از طریق روش استاندارد مهارت شده است. در این مقاله تلاش میشود تا در چارچوب ارائه نتایج شغل کارشناس حفاظت رودخانهها و سواحل به عنوان یکی از مشاغل مورد بررسی ، روش نیازسنجی آموزشی استاندارد مهارت تشریح گردد.
افزایش عمر شبکههای توزیع آب شهری در بسیاری از شهرهای جهان باعث شده است تا تعداد حوادثی که در طول سال در این شبکهها اتفاق میافتد افزایش یابد. در کنار راهکارهایی از جمله مدیریت حوادث، مدیریت نشت و مدیریت فشار، آخرین راهحل مقابله با این پدیده، بازسازی و نوسازی شبکهها میباشد. در این تحقیق با ارائه یک مدل بهینهسازی و با استفاده از الگوریتم ژنتیک، زمانبندی بهینهای برای تعویض لولهها ارائه شده است که در صورت رعایت آن، کل هزینههای تحمیلی به سیستم در یک افق برنامهریزی مشخص، حداقل میشود. طبق نتایج به دست آمده اعمال قید اقتصادی، گروهبندی لولههای قابل تعویض و هزینه آب هدررفته باعث افزایش هزینه کل و اعمال قید هیدرولیکی باعث کاهش هزینه کل فرآیند بازسازی میشود.
افزایش نیترات در آب ممکن است خطراتی جدی برای سلامت انسان و حیوانات در بر داشته باشد. به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی حداکثر مقدار مجاز نیترات در آب آشامیدنی را 45 میلیگرم در لیتر تعیین میکند. تمرکز زیاد نیترات در منابع آب شرب روستایی منطقه میان جنگل فسا، واقع در 120 کیلومتری جنوب شرق شیراز موجب منع بهرهبرداری از برخی منابع آب زیرزمینی آن شد. هدف اصلی این طرح تعیین منشاء اصلی نیترات در آب منطقه و بررسی بهترین روش کاهش نیترات از آب بود. برای دستیابی به این هدف، تعداد 15 منبع آب شامل چاه، چشمه و قنات انتخاب و طی اردیبهشت سال 1387 تا فروردین سال 1388 نمونه برداری شدند. مقدار نیترات، هدایت الکتریکی و pH نمونهها در محل و سایر پارامترهای مهم آن در آزمایشگاه و به روشهای استاندارد اندازهگیری شدند. مقدار نیترات در آب چاهها از 1/3 میلی گرم در لیتر تا 4/259 میلیگرم در لیتر تغییر نشان داد. نتایج نشان میدهد که زیاد بودن نیترات در آب زیرزمینی منطقه، به وجود نیترات زیاد زمینه در زمین و فعالیت دامداری در نقاطی از آبخوان مربوط میشود.