2024-03-29T17:36:37Z
https://www.iwrr.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6053
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
شناسائی تعارضات مدیریت آب با استفاده از تحلیل نقشه های شناختی کنشگران (مورد مطالعه : کنشگران مدیریت آب دشت مشهد
ابوذر
حاتمی یزد
کامران
داوری
بیژن
قهرمان
علی
یوسفی
دشت مشهد به دلیل برداشت بیش از حد آب با افت شدید منابع آب زیرزمینی روبه رو است، ادامه این روند باعث اضمحلال آبخوان خواهد شد. برای برون رفت از این بحران یا بایستی از سایر حوضه ها تامین آب کرد یا با مدیریت تقاضا، مصرف آب را کاهش داد. پروژه های انتقال آب علاوه بر هزینه بری در مبدأ و مقصد با چالش و آینده ای نامطمئن روبه رو هستند. از این رو، امروزه محققین به جای مدیریت تامین بر مدیریت تقاضا و راه حل های استفاده بهینه از منابع آب موجود تاکید می نمایند. با این حال تحمیل استراتژی های مدیریت تقاضا بر منافع مصرف کنندگان تاثیر می گذارد و موجب بروز تعارضات متعدد در میان ذینفعان خواهد شد. این نوشتار بر مبنای نتایج تحقیق روی مدیریت تقاضا از طریق کاهش تعارضات میان کنشگران مدیریت آب (مدیران و مصرف کنندگان آب) در دشت مشهد شکل گرفته است. براین اساس، ابتداء کنشگران این عرصه شناسایی و سپس از طریق جلسات طوفان فکر، مدل مفهومی یا نقشه راه مدیریت آب دشت مشهد استخراج و آنگاه به سراغ نقشه های شناختی کنشگران رفته و با ترسیم آنها، نقاط تعارض در روابط میان کنشگران شناسائی گردیده است. پس از آن ریشه ها و عوامل تعارض شناسائی و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد، اولا 6 درصد از تعارضات، جدی؛ 30درصد اندک و در سایر موارد اتفاق نظر وجود دارد؛ و ثانیا برخی از سازمان های محلی درحل تعارضات مدیریت آب ، نقش مهمتری از سایرین دارند.
مدیریت تقاضا آب
مدیریت تعارض
نقشه شناختی
کنشگران
دشت مشهد
2017
08
23
1
17
https://www.iwrr.ir/article_40719_729569856b1d8d1445632dfa51f2bf1b.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
بررسی عدم قطعیت ناشی از پیچیدگی مدلهای ستون تجربی انتقال آلاینده از دیدگاه محلی و منطقهای
سعیده
سامانی
اصغر
اصغری مقدم
شناسایی پیچیدگی در مدلهای جایگزین ستون تجربی انتقال آلاینده منجر به انتخاب مدل بهینه و بهترین برآورد از پارامتر میگردد و از عدم قطعیت ناشی از پیچیدگی و نتایج غیر صحیح جلوگیری مینماید. در این مطالعه جهت بررسی عدم قطعیت ناشی از پیچیدگی در مدلهای ستون تجربی چهار مدل مفهومی مختلف با درجه های پیچیدگی متفاوت شامل: مدلهای تعادلی کانوکشن-دیسپرژن، CDE1 (سادهترین مدل با یک پارامتر) و CDE2 ، مدلهای غیر تعادلی متحرک- غیر متحرک، MIM1 و MIM2(پیچیدهترین مدل با چهار پارامتر)، با دو وضعیت سرعت جریان بالا q36.7 و سرعت جریان پایین q2.71 از منابع استفاده گردیده است. آنالیز مدلهای جایگزین ستون تجربی از طریق چهار روش: 1- امتیازدهی به مدل ها بر اساس RMSE . 2- ارزیابی احتمال مدلهای جایگزین از طریق روش معیارهای انتخاب مدل( AIC، AICC، BIC و KIC) 3- ارزیابی احتمالات مدل از طریق میانگین حسابی یا AME با روش مونت کارلو و 4- روش برآورد احتمالات مدل از طریق میانگین هارمونیک یا HME از طریق زنجیره مارکوف مونت کارلو ( MCMC) دارای یک توسعه تدریجی از دیدگاه محلی به سمت دیدگاه منطقهای میباشد. نتایج نهایی در ارزیابی مدلها نشان میدهد که امتیاز بندی مدلها در روشهای محلی با روشهای منطقهای متفاوت هستند. در یک نتیجه گیری کلی پیچیدگی در وضعیت سرعت جریان بالا تا حد مدل MIM1 و در وضعیت سرعت جریان پایین تا حد مدل CDE2 کافی میباشد و پیچیده کردن مدلهای انتقال بیشتر از این حد منجر به افزایش عدم قطعیت مدل میگردد.
"پیچیدگی مدل"
"عدم قطعیت مدل"
"ستون تجربی"
"مدل انتقال آلاینده"
"دیدگاه محلی و منطقهای"
2017
08
23
18
31
https://www.iwrr.ir/article_39604_713d19d8d20961ac0720d85ce32b0ee8.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
ارزیابی سیستم حکمرانی آب در فرایند حفاظت از منابع آب زیرزمینی ایران
سید جلال الدین
میرنظامی
علی
باقری
بدون شک، حفاظت از منابع آب زیرزمینی فرایندی است پرتنش، و بیشتر از آنکه یک اقدام فنی به حساب بیاید، نیازمند درگیر شدن با ابعاد اجتماعی و سیاسی است. به همین دلیل، وضعیت مطلوب حکمرانی آب میتواند فراهم بودن شرایط برای موفقیت در اجرای فرایند حفاظت از منابع آب زیرزمینی را رقم زند، زیرا سیستم حکمرانی بیانگر ساختار تنظیمکننده فرایندهای مدیریتی همچون حفاظت از منابع آب است. به همین منظور در این مقاله سعی گردید تا با بهرهگیری از تئوری تعاملات بسترمند (Contextual Interaction Theory) چارچوبی برای ارزیابی حکمرانی برای این فرایند ارائه شود و علل و عوامل ساختاری شکست سیاست حفاظت از منابع آب زیرزمینی در کشور به روش کیفی مورد تحلیل و بحث قرار گیرد. در این چارچوب، به ارزیابی پنج مؤلفه سیستم حکمرانی، یعنی سطوح و مقیاسها، بازیگران و شبکهها، نگرش به مسأله و اهداف غایی، استراتژیها و ابزار، و نهایتاً منابع (مالی، انسانی و ...)، از منظر دو معیار کلی گستره و انسجام خواهیم پرداخت. نتایج ارزیابی نشان میدهد که نه تنها سیستم حکمرانی از عدم جامعیت و توسعهیافتگی (گستره) در تمامی مؤلفههای پنجگانه حکمرانی رنج میبرد، بلکه از منظر همبستگی و هماهنگی (انسجام) نیز در تمام پنج مؤلفه شرایط نامطلوبی برقرار است. این وضعیت بدین مفهوم است که حکمرانی فعلی آب برای حمایت از اجرایی شدن سیاست حفاظت، ظرفیت مناسبی ندارد و در نتیجه هدفگیری اصلی برای تقویت پایداری در منابع آب زیرزمینی باید اصلاح و بهبود ساختار حکمرانی باشد.
ارزیابی حکمرانی
سیستم منابع آب زیرزمینی
حفاظت
اجرای سیاست
ایران
2017
08
23
32
55
https://www.iwrr.ir/article_41726_23608e0d09f1118a7a911640c26f90fa.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
توسعه ی شاخص تجمیعی خشکسالی (ADI) بر پایه تجزیه به مولفه های اصلی به منظور پایش خشکسالی کشاورزی در استان گلستان - ایران
محمد
قبایی سوق
حمید
زارع ابیانه
ابوالفضل
مساعدی
شاخصهای تک متغیره برای هدف و کاربردی مشخص تا حد زیادی مفید میباشند، اما تصویر جامعی از ویژگیهای خشکسالی به عنوان یک پدیده پیچیدهی اقلیمی ارائه نمینمایند. در این پژوهش با محاسبهی شاخصهای مختلف خشکسالی به عنوان ورودی و استفاده از روش تجزیه به مولفههای اصلی (PCA)، شاخص تجمیعی خشکسالی (ADI) جهت پایش خشکسالی کشاورزی در سطح استان گلستان توسعه داده شد. بدین منظور با استفاده از دادههای روزانه هواشناسی در 10 ایستگاه تبخیرسنجی و سینوپتیک موجود در سطح استان گلستان مقادیر پنج شاخص پرکاربرد خشکسالی شامل: بارش استاندارد شده (SPI)، بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)، شاخص خشکسالی پالمر (PDSI)، شاخص Z (مشتق شده از شاخص پالمر) و شاخص رطوبت خاک (SMI) در مقیاس ماهانه طی 33 سال زراعی برآورد شدند. سپس با اعمال روش PCA، شاخص ADI از ترکیب خطی مولفههای حاصل از شاخصهای ورودی برای هر یک از ایستگاههای مورد بررسی توسعه داده شد. بر پایهی نتایج بدست آمده همبستگی قوی (بیشتر از 8/0) بین مقادیر شاخص ADI و SPEI در نواحی مرطوب و ماههای آذر تا اسفند در ایستگاههای مورد بررسی مشاهده شد در حالی که طی ماههای گرم سال شامل فروردین تا خرداد از مقدار ضریب همبستگی کاسته شده است. بررسی تطبیقی نتایج شاخص ADI با شاخص SPEI در ماههای مختلف سال به ویژه ماههای اردیبهشت و خرداد نشان میدهد که شاخص ADI به عنوان یک شاخص جامع میتواند اثرات شاخصهای خشکسالی ورودی نظیر رطوبت خاک را منعکس و پایش جامعتری را در اختیار دهد.
مدل دو لایه توازن آب خاک
روش PCA
شاخص رطوبت خاک (SMI)
شاخص شدت خشکسالی پالمر
استان گلستان
2017
08
23
56
73
https://www.iwrr.ir/article_40565_b65ee5ad351831ffdc6e0a732966b66c.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
برنامه ریزی و تخصیص بهینه منابع آب در بخش کشاورزی با استفاده از رهیافت برنامهریزی فازی ( مطالعه موردی شهرستان صومعه سرا)
علیرضا
سرگزی
در اقتصاد مبتنی بر کشاورزی که در بیشتر کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته رایج است، لزوم طرحریزی و برنامه ریزی همه جانبه به منظور استفاده از منابع تولید کشاورزی برای دست یافتن به بیشترین بازده اقتصادی ضروری به نظر میرسد. تقاضای آب کشاورزی در ایران روز به روز افزایش مییابد و عرضه آن به دلیل قرار گرفتن ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان محدود است. به همین دلیل این ماده حیاتی در ایران یکی از مهمترین ارکان توسعه است که توسعه سایر بخشها در گرو بهرهبرداری پایدار از آن است. هدف از این پژوهش، تخصیص بهینه منابع آب با استفاده از رهیافت برنامهریزی فازی و تبیین محور برنامهریزی در خصوص متغیر تصمیم منابع آب و زمین در شهرستان صومعه سرا واقع در استان گیلان میباشد. برای این منظور با هدف حداکثر کردن بازده برنامهای و با توجه به محدودیتهای سیستمی و آرمانی در سناریوهای مختلف و مقادیر مختلف λ ، نتایج نشان داد که در تخصیص بهینه زمین، سطح زیر کشت باقلا مازندرانی و لوبیا نسبت به وضعیت موجود بایستی افزایش و برنج کاهش یابد ولی در تخصیص بهینه منابع آب، دو محصول برنج و باقلا در تمامی الگوهای برآوردی، بیشترین تخصیص را نشان دادند. در قیاس این دو الگو، پیشنهاد میشود به منظور استفاده بهینه از عوامل تولید و بیشینه نمودن درآمد کشاورزان و با توجه به اینکه آب بیشتر عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی نسبت به زمین است، عامل آب محور برنامهریزی قرار گیرد.
تخصیص بهینه آب
مدل فازی
الگوی بهینهی کشت
شهرستان صومعه سرا
2017
08
23
74
81
https://www.iwrr.ir/article_43081_8e4d2f880af04f3b09a0771f38f2f4bd.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
حل معکوس مدلهای آب زیرزمینی - رویکرد غیرمستقیم
ابوذر
احمدی
سعید
علیمحمدی
سید سعید
موسوی ندوشنی
هدف اصلی مطالعه حاضر، ارائه ساختار و روشی برای واسنجی مدلهای آب زیرزمینی است. واسنجی خودکار با رویکرد غیرمستقیم مد نظر قرار گرفته و مسئله معکوس در مدلسازی آب زیرزمینی بهصورت یک مسئله بهینهسازی تعریف شده است. برای حل این مسئله بهینهسازی غیرخطی از الگوریتم ژنتیک استفاده گردیده است. کمینهسازی جذر میانگین مربع اختلاف میان مقادیر تراز سطح آب مشاهداتی و تراز متناظر محاسبه شده در نرمافزار MODFLOW بهعنوان معیار واسنجی و ارزیابی تعیین شده است. مقادیر هدایت هیدرولیکی و آبدهی ویژه (با ناحیهبندی معلوم) نیز بهعنوان پارامترهای مدل در نظر گرفته شده است. با ایجاد تغییراتی در کدهای اصلی برنامه MODFLOW-2005 و افزودن الگوریتم ژنتیک به آن، یک برنامه بهینهسازی (MF2005GA_P) به زبان فرترن 90 تهیه شده است که بهدلیل تبادل داخلی متغیرهای اصلی (مانند RMSE)، کاهش محسوسی در مدت زمان اجرای برنامه نسبت به رویکرد اتصال کدهای شبیهسازی و بهینهسازی حاصل نموده است. این برنامه بر اساس یک مدل فرضی، توسعه یافته و بهصورت اولیه مورد ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه آبخوان ابهر بهعنوان مطالعه موردی انتخاب و عملکرد برنامه در مقیاس واقعی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این روش، کاهش حدود 40 درصدی RMSE را نسبت به نتایج واسنجی با روش سعی و خطا، نشان داده است.
آب زیرزمینی
مدلسازی معکوس
واسنجی خودکار
الگوریتم ژنتیک
2017
08
23
82
98
https://www.iwrr.ir/article_40872_711a15d37ec6e3a5f3b65a6d2e973f97.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
تخصیص بهینه بار یک/چند آلاینده در رودخانه قشلاق؛ رویکرد شبیهسازی- بهینهسازی
هلاله
خوشکام
مطهره
سعادت پور
نیما
حیدرزاده
در این کار تحقیقاتی مساله تخصیص بهینه بار یک و/یا چند آلاینده در امتداد رودخانه قشلاق با استفاده از مدل شبیهسازی QUAL2Kw و الگوریتم بهینهسازی چندهدفه هوش جمعی ذرات مورد بررسی قرار گرفتهاست. اهداف تعریف شده در مساله تخصیص بهینه بار آلودگی CBOD، بهبود کیفیت آب رودخانه قشلاق (مینیمم نمودن میزان تخطی غلظت اکسیژن محلول نسبت به مقدار استاندارد در نقاط متعدد پایش) و مینیمم نمودن هزینههای احداث و بهرهبرداری از واحدهای تصفیهخانه صنعتی و شهری امتداد رودخانه است. همچنین در مساله تخصیص بهینه بار چند آلودگی، بهبود شاخص کیفیت آبی که تجمیع اثر پارامترهای کیفی متعدد (مجموع کلیفرم، غلظت نیتروژن، غلظت فسفر، ذرات معلق و اکسیژن محلول) در نقاط پایش را لحاظ مینماید به عنوان تابع هدف کیفیت آب، تعریف گردید. نتایج نشان میدهند در مساله تخصیص بار CBOD، در صورت عدم تصفیه مجموع قدر مطلق تخطی اکسیژن محلول از مقدار استاندارد در نقاط پایش 5/4 میلی گرم بر لیتر و در صورت عدم تخطی از استاندارد، مجموع هزینه احداث و بهره برداری از تصفیه خانهها در مدت 25 سال حدود 290 میلیارد ریال خواهد بود. همچنین در مساله تخصیص بهینه بار چند آلاینده، هزینههای تصفیهخانهها افزایش قابل توجهی نسبت به مساله تخصیص بار یک آلاینده مییابد.
الگوریتم هوش جمعی ذرات چند هدفه
تخصیص بهینه بار آلودگی
مدل QUAL2kw
شاخص کیفی آب
رودخانه قشلاق
2017
08
23
99
114
https://www.iwrr.ir/article_42103_d21cac5dc0068337181ddb6022813051.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
مروری بر چالشهای استفاده از مدلهای عاملبنیان در سیستمهای منابع آب
سارا
لطفی
شهاب
عراقی نژاد
بازیگران، نقش قابل توجهی در پایداری سیستمهای منابع آب دارند. اهمیت نقش بازیگران، لزوم در نظر گرفتن و مدلسازی این سیستمها را از دیدگاه اجتماعی-اکولوژیکی روشن میسازد. مدلهای عاملبنیان ابزاری قدرتمند در زمینه مدلسازی سیستمهای اجتماعی-اکولوژیکی هستند که در سالهای اخیر، استفاده از آن در زمینههای مختلف و به خصوص مدیریت منابع آب افزایش قابل توجهی داشته است. در این مقاله ضمن معرفی کلی رویکرد مدلسازی عاملبنیان، به بررسی چهار چالش اصلی پیش رو در زمینه مدلسازی سیستمهای پیچیده منابع آب پرداخته شده است: طراحی رفتار عاملها؛ برقراری ارتباط بین بخش اجتماعی و اکولوژیکی؛ مکانی کردن مدل؛ کالیبراسیون، صحتسنجی و اعتبارسنجی. با توجه به این که بخش کشاورزی عمدهترین مصرفکننده منابع آب به حساب میآید، در این مقاله سعی گردید تا از تحلیل مقالههای معتبر و با ارجاعات بالا در همین زمینه، برای روشن ساختن چالشهای پیش رو و ایجاد نگرشی صحیح در رابطه با بکارگیری این مدلها در زمینه مدیریت منابع آب استفاده گردد.
مدلسازی عاملبنیان
عامل
سیستم منابع آب
اجتماعی-اکولوژیکی
چالشهای مدلسازی
2017
08
23
115
126
https://www.iwrr.ir/article_40873_1363da294350185a2f7c35a2ba9ee8ee.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
بررسی اثرات تغییراقلیم بر منحنی فرمان بهرهبرداری سدها (مطالعه موردی سد دز)
نسترن
نوری
علی رضا
مسّاح بوانی
در این مطالعه، روشی بهمنظور بررسی فرض نیاز به تغییر در منحنی فرمان مخازن سدها، در دوره آتی و در شرایط رخداد تغییراقلیم ارائه شده است. بدینمنظور، با هدف سازگاری میزان رهاسازی از سد با شرایط اقلیمی آینده، مدلی برای ارزیابی اثرات تغییراقلیم بر عملکرد مخزن پیشنهاد شده است. روش پیشنهادی شامل مدل LARS-WG برای تبدیل خروجیهای مدل CGCM تحت سه سناریوی انتشار A1B, A2, B1 به مقیاس محلی، مدل IHACRES جهت شبیهسازی جریان ورودی به مخزن در دوره آتی (2030-2017) (واسنجی شده با آمار دوره پایه (2006-1993)) و مدل بهینهسازی فراکاوشی الگوریتم ژنتیک (GA) جهت بهینهسازی مقدار آب رهاسازی از مخزن میباشد. درنهایت، منحنی فرمان بهرهبرداری سد برای دوره زمانی گذشته و آینده (در سه سناریوی A1B, A2, B1) محاسبهشده است. نتایج کاربرد متدولوژی پیشنهادی در تعیین منحنی فرمان سد دز در استان خوزستان، نشان داد که علیرغم اصلاح منحنی فرمان با هدف حداقل میزان کمبودها، در شرایط تغییراقلیم در دوره آتی، شاخص تأمین آب، کاهش مییابد که میزان این کاهش حدود 7/1 تا 7/5 درصد در شرایط رخداد سناریوهای A2، B1 و A1B بوده است. در صورت عدم اصلاح منحنی فرمان، میزان کمبودها به مراتب بیشتر خواهد بود. درنهایت باید گفت که نادیده گرفتن اثر تغییراقلیم و استفاده از نحوه بهرهبرداری از مخزن دوره پایه برای دوره آینده، موجب کاهش درصد تأمین آب برای تخصیصهای در نظر گرفته شده خواهد شد.
تغییراقلیم
منحنی فرمان سد
الگوریتم ژنتیک
سد دز
2017
08
23
127
139
https://www.iwrr.ir/article_42701_90b46d8264c8f2cf6ac4fa0afade04f3.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
معرفی رژیم جامع اکولوژیکی در شرایط کمبود داده برای تعیین حق آبه زیست محیطی رودخانهها
معصومه
زرعکانی
علیرضا
شکوهی
وی جی پی
سینگ
جریان رودخانهها رژیمی پویا و دینامیک بوده و از اجزای مختلفی تشکیل شده است. جریانهای کم، سیلابهای کوچک و سیلابهای بزرگ بخشهای مهمی از این جریان را تشکیل میدهند و نقش خاصی را در سلامت محیطزیست رودخانهها ایفا میکنند. تا کنون در بهرهبرداری از رودخانههای کشور بدون توجه به نقش این اجزا جریان ثابتی به محیطزیست رودخانه اختصاص داده شده است که میتواند خطرات زیستمحیطی زیادی به دنبال داشته باشد. در این مقاله با برداشت از ایده روش اجزای سازنده به توسعه یک روش جامع نگر در شرایط کمبود داده پرداخته شده و با تعریف معیارهای مورد نیاز، جریانهای زیست محیطی رودخانه به عنوان مهمترین اجزای رژیم اکولوژیکی انتخاب شدند. در این تحقیق معیارهای مورد استفاده برای تعریف آستانههای مورد نیاز برای تعیین رژیم جریان مطلوب عبارت بودند از: فراهم آوردن شرایط مناسب هیدرولیکی برای موجودات زنده درون رودخانه، حفظ مورفولوژی بستر رودخانه، حفاظت از شکل آبراهه اصلی، نگهداری از پوشش گیاهی اطراف رودخانه و همسویی با اقلیم حاکم بر حوضه آبریز . براساس نتایج، درصورت استفاده از جریان رودخانه برای شرب و صنعت دبی حاصل از روش هیدرولیکی حداکثر انحنا، و در صورت تامین آب کشاورزی، ترکیبی از حداقل دبی تاریخی و دبی حاصل از روش Q95، برای حفظ شکل و مرفولوژی رودخانه و همچنین دبی شستشو سیلاب 2 ساله و برای تغذیه سیلابدشتها سیلاب 5 ساله درنظر گرفته شد. بدینترتیب نتیجه این تحقیق معرفی رژیم جامع اکولوژیکی با تعریف آستانههای لازم در شرایط کمبود داده برای حفظ یک رودخانه سالم در چهارچوب مدیریت جامع حوضه آبریز میباشد.
اجزاء جریان زیست محیطی
روش جامع نگر ساده
رژیم اکولوژیکی
رودخانه
2017
08
23
140
153
https://www.iwrr.ir/article_41727_6c7d48513a8b38a507292237e375d8ad.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
تبخیر از دریاچهها و مخازن سدها:توسعه الگوریتم سنجش از دوری بیلان انرژی آب و سطح مرجع
میثم
مجیدی
امین
علیزاده
علیرضا
فریدحسینی
مجید
وظیفه دوست
پیچیدگی فرآیند تبخیر از پیکرههای آبی مانند دریاچهها و مخازن سدها، کمبود اطلاعات کافی و معتبر مورد نیاز و از طرفی عدم اتکای مدیریت این منابع و مخازن به دادههای زمانی و مکانی دقیقتر، موجب کند شدن پیشرفتهای تحقیقاتی و کاربردی در این زمینه نسبت به سایر مؤلفههای هیدرولوژیکی شده است. مدیریت و بهرهبرداری از ذخایر سدها بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک نیاز به برآوردهای مطمئنتری از تبخیر دارد. این وضعیت در شرایطی مانند سد دوستی که منبع استراتژیک تأمین بخش وسیعی از آب شرب مشهد نیز میباشد، اهمیتی دوچندان مییابد. در این تحقیق، روشی جدید برای برآورد تبخیر از پیکرههای آبی با ارائه حل متفاوتی از معادله بیلان انرژی توسعه داده شد. این موضوع از طریق تعریف سطح مرجع و حل همزمان معادله بیلان انرژی برای دو سطح آب و سطح مرجع صورت پذیرفت. در این روش که بیلان انرژی آب و سطح مرجع (RWEB) نام گرفت، از دادههای دما و تابش خالص استفاده شده است. از آنجا که دادههای ورودی مورد نیاز روش پیشنهادی، قابلیت برآورد با استفاده از فناوری سنجش از دور را دارا می باشد، لذا الگوریتم سنجش از دوری روش پیشنهادی RWEB توسعه داده شد که طی آن پارامترها و برآوردهای تبخیر بهصورت توزیعی برای دریاچه سد دوستی حاصل گردید.
بیلان انرژی
تبخیر
توسعه مدل
سنجش از دور
سد دوستی
2017
08
23
154
169
https://www.iwrr.ir/article_41755_d1e5f4f1263f285d481bbdfa0c981c4c.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
بررسی سیستم های سینوپتیک جو در زمان رخداد برف سنگین در استان های شمالی ایران مطالعه موردی:بارش 31 ژانویه تا 3 فوریه 2014 ......
عبدالرضا
کاشکی
حسن
حاجی محمدی
به منظور بررسی بارشهای فوق سنگین برف در بازه زمانی 1ژانویه تا 3 فوریه در شمال کشور از گزارش سازمان هواشناسی مبنی بر ارتفاع برف در روزهای مورد نظر استفاده شد. به گفته سازمان در ۴ روز برفی معادل ۱.۵ تا ۲ متر و در برخی نواحی به بیش از ۳ متر نازل شده است. در ادامه برای تحلیل الگوهای گردشی بوجود آورنده بارندگی مذکور از دادههای دمایهوا، ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، مولفه های مداری و نصفالنهاری باد، سرعت قائم(امگا) و دمای سطح آب با تفکیک ۲.۵×۲.۵ درجه از تارنمای مربوط به مرکز ملی پیشبینی محیطی/علوم جوی آمریکا(NCEP/NCAR) اخذ و نقشه های همدید تهیه شد. نتایج نشان داد در زمان رخداد برف سنگین، تشکیل و حرکت شرق سوی پرفشار سطحی واقع در نواحی شرق اروپا و استقرار یک سیستم مانع در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال در منطقه یاد شده و تشکیل ناوه بسیار عمیق با محور شمال شرق- جنوب غرب بر روری دریای خزر سبب شده تا منطقه در زیر تاوایی مثبت قرار گرفته و ناپایداری حاصل سبب نزول برف گردد. از طرفی ناهنجاری دمای سطح آب در نواحی جنوبی دریاچه به بیش از ۲ درجه سانتیگراد رسیده که هم سبب انتقال رطوبت به توده هوای سرد وارد شده به منطقه و هم باعث بوجود آمدن گردایان شدید دما گشته که موجبات تشکیل جبهه در منطقه خزری را فراهم کرده است. وضعیت تاوه قطبی نیز به گونهای است که پربند مربوط به آن در ماه ژانویه و فوریه دقیقا بر روی منطقه قرار گرفته و شرایط را تشدید کرده است.
تدد
کدمتد
مندنت
2017
08
23
1770
181
https://www.iwrr.ir/article_43177_6451875d2ee70376106e81502386e05b.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
محاسبه آب بدون درآمد و انتخاب بهترین روش کاهش آن با استفاده از تصمیمگیری گروهی؛ مطالعه موردی
مهدی
ضرغامی
محمدرضا
سفیدی
علی
نیکجوفر
با توجه به اهمیت محاسبه و کنترل میزان آب بدون درآمد، ارائه راهکار جهت کاهش آن از اهمیت زیادی برخوردار بوده ولی با این وجود در کشور ما تحقیقات کاربردی کمتری به صورت مطالعه موردی انجام شده است. لذا در این تحقیق یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی به عنوان منطقه مورد مطالعه برای ارزیابی دقیق انتخاب گردیده است. ابتدا اطلاعات اولیه با پیمایش محلی (1150 کنتور) و نیز تست کنتورهای خانگی و کنتورحجمی اصلی روستا (بر اساس نشریه 556) بدست آمده است. همچنین میزان میانگین مصرف آب در هر ماه و خطاهای مربوط به هدررفت ظاهری برای منطقه مورد مطالعه بر اساس استاندارد انجمن جهانی آب (IWA) محاسبه شده است. سپس با استفاده از نتایج پیمایش محلی، رفتار مشترکین مشخص و تاثیر این رفتار در افزایش میزان هدررفت بررسی گردیده است. در گام بعدی با استفاده از روش تصمیمگیری گروهی بوردا با سه تصمیم گیر و از میان هشت روش مطرح، بهبود کنتورهای مشترکین به عنوان موثرترین راهکار برای کاهش میزان آب بدون درآمد به مدیر متولی در صنعت (جهت تعمیم به سایر روستاها) توصیه شده است.
آب بدون درآمد
هدررفت آب
تصمیمگیری گروهی
روستای شیرامین
2017
08
23
182
190
https://www.iwrr.ir/article_15747_3751420ca42dd6b8c04319db0a9599b1.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
نمایش توزیع مکانی فسفر، نیتروژن، مواد جامد محلول و مواد جامد معلق در GIS و بررسی اثر کاربری اراضی بر میزان این آلاینده ها (مطالعه موردی: حوضه آبخیز زاینده رود)
مژگان
میرزایی
عیسی
سلگی
عبدالرسول
سلمان ماهینی
مهمترین آلاینده هایی که باعث ایجاد آلودگی آب می شوند، نیتروژن و فسفر موجود در رواناب کشاورزی هستند که به آلودگی غیرنقطه ای موسوم هستند. در این پژوهش از مدل L-THIA برای نمایش توزیع مکانی کل فسفر، کل نیتروژن، نیترات-نیتریت، مواد جامد محلول و مواد جامد معلق و از نرم افزار SPSS جهت بررسی ارتباط آن با کاربری های اراضی در حوضه آبخیز زاینده رود، استفاده شد. جهت بررسی اثر کاربری اراضی آن بر پارامتر های کیفیت آب رودخانه تعداد 5 زیر حوضه که دارای بیشترین تنوع کاربری اراضی بودند انتخاب و با نرم افزار ArcView به کمک برنامه جنبی HEC-GeoHMS، مرز زیرحوضه آبخیز و نسبت کاربری های اراضی مختلف مربوط به هر زیرحوضه تعیین گردید، سپس در هر زیر حوضه یک ایستگاه تعیین شد و میزان آلاینده ها طی یک دوره یکساله از فروردین 94 تا فروردین 95 مورد پایش قرار گرفت. نتایج آماری و ضریب همبستگی پیرسون حاکی از آن است که ارتباط معنی داری بین کاربری کشاورزی با همه آلاینده های مورد بررسی به جز فسفر محلول، بین اراضی مسکونی و بایر و همه آلاینده ها به جز مواد جامد محلول و نیترات-نیتریت و بین اراضی مرتعی و جنگلی و مواد جامد محلول وجود دارد. با بررسی پهنه های تجمع میزان فسفر و نیتروژن در حوضه آبخیز و شناسایی محیط هایی که میزان این مواد بالاست، می توان اقدامات مدیریتی جهت کاهش میزان مصرف نیتروژن و فسفر و در نهایت کاهش میزان آلودگی در حوضه آبخیز به عمل آورد.
آلاینده ها
رواناب
مدل L-THIA
2017
08
23
191
198
https://www.iwrr.ir/article_15811_99c7efacb14cceab940bc4553a0d913e.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
استخراج منحنیهای عمق- مساحت- تداوم بهمنظور برآورد حداکثر بارش محتمل منطقهای در استان فارس
بهرام
بختیاری
زهرا
جهاندیده
کوروش
قادری
حداکثر بارش محتمل بزرگترین عمق بارش در یک تداوم معین و ممکن است. در این مطالعه، استخراج منحنیهای عمق- مساحت- تداوم (DAD) جهت برآورد حداکثر بارش محتمل 24 ساعته (PMP24) با استفاده از دو نگرش آماری هرشفیلد و برآورد عامل فراوانی (km) مناسب در استان فارس مدنظر میباشد. بهاینمنظور از دادههای حداکثر باران 24ساعته ((P24)max) با دوره آماری 12 تا 61 سالهی 52 ایستگاه واجد آمار طولانیمدت واقع در این استان استفاده گردید. مقادیر km در نگرش اول و دوم بهترتیب، در محدوده 4/18- 3/15 و 8/6- 6/1 و PMP24 متناظر در محدوده 850- 280 و 380- 112 میلیمتر برآورد شدند. مقادیر PMP24 با دوره بازگشتهای 50 و 100 سال در نگرش اول و دوم بهترتیب 771-714 و 350- 320 میلیمتر محاسبه گردید. نتایج نشاندهنده کاهش 75 درصدی km نگرش دوم نسبت به نگرش اول در منطقه مطالعاتی میباشد. نسبت PMP24 به (P24)max در نگرش اول و دوم بهترتیب 4/7-6/2 و 7/2-4/1 بهدست آمد. لذا اطمینانپذیری نگرش دوم نسبت به نگرش اول بیشتر میباشد. همچنین نقشههای هممقدار PMP24 در منطقه مطالعاتی برای دو نگرش با استفاده از مدل رقومی ارتفاع در محیط نرمافزاری ArcGIS 10.3 ترسیم و منحنیهای DAD و کاهش سطح هریک از نگرشها تعیین شدند. کاربرد این منحنیها تبدیل PMP24 نقطهای به منطقهای را در استان فارس امکانپذیر میسازد.
حداکثر بارش محتمل (PMP)
روش آماری
منحنی کاهش سطح
عامل فراوانی
استان فارس
2017
08
23
199
206
https://www.iwrr.ir/article_16110_cc2f5def3301265e7e30e5730b77f64f.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
پیش بینی جریان ماهیانه رودخانه با استفاده از مدلهای داده مبنا
علی
آهنی
مجتبی
شوریان
در سالهای اخیر، تکنیکهای مدلسازی داده مبنا کاربردهای فراوانی در مطالعات هیدرولوژی و مهندسی منابع آب یافتهاند. توسعه مدلهای برآورد یا پیشبینی رواناب رودخانه، یکی از زمینههای مطالعاتی است که این تکنیکها در آن کاربرد زیادی دارند. در مطالعه حاضر، چهار تکنیک مدلسازی داده مبنا، شامل رگرسیون خطی چندگانه، K نزدیکترین همسایه، شبکههای عصبی مصنوعی و سیستمهای استنتاج عصبی - فازی تطبیقی بهمنظور تشکیل مدلهای پیشبینی رواناب مورد استفاده قرار گرفته و نتایج حاصل بررسی شده است. همچنین تأثیر انتخاب چند سناریوی مختلف در انتخاب متغیرهای ورودی ارزیابی شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که استفاده از دادههای جریان ماههای قبل در مجموعه دادههای مورد استفاده جهت پیشبینی میتواند سبب بهبود دقت نتایج مدلها شود. بهعلاوه، مقایسه عملکرد کلی تکنیکهای مدل-سازی، بیانگر برتری نتایج حاصل از بهکارگیری تکنیک KNN نسبت به سایر تکنیکها میباشد. در میان مدلهای برگزیده تکنیکهای مختلف نیز، مدل برگزیده KNN برای حالت استفاده از دادههای جریان با ضریب همبستگی خطی 0.84 بین دادههای مشاهداتی جریان و پیشبینیهای مدل و مقدار شاخص خطای RMSE برابر 2.64 بهترین عملکرد را به نمایش گذاشت.
جریان رودخانه
پیش بینی ماهیانه
مدلسازی داده مبنا
2017
08
23
207
214
https://www.iwrr.ir/article_32634_008a9f556da52cb54f30a4ba924807a7.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
طراحی بهینه شبکه های جمع آوری فاضلاب شهری با تأکید بر جنبه های اجرایی (مطالعه موردی: شبکه جمع آوری فاضلاب شهر ارومیه)
اکبر
شیرزاد
احمدرضا
عبدالهی
پژوهش حاضر مبتنی بر ارائه روش بهینهسازی با الگوریتم ژنتیک برای طراحی شبکههای جمعآوری فاضلاب است. به منظور تدوین مدل بهینه-سازی، با مطالعه فهرست بهای پایه شبکه جمعآوری فاضلاب، صورتجلسات کارگاهی و صورتوضعیتهای پیمانکاران، تابع هزینهای بر اساس متغیرهای شیب و قطر لولهها استخراج شده و به عنوان تابع هدف کمینهسازی هزینه بهکار گرفته شده است. نتایج حاصله نشاندهنده کارایی مدل بهینهسازی ارائه شده در کمینهسازی هزینه اجرای شبکههای جمعآوری فاضلاب است؛ به طوری که استفاده از این مدل در طراحی شبکه جمع-آوری فاضلاب شهر ارومیه، کاهش 13 درصدی هزینه اجرا را به دنبال دارد. از مزیتهای این مدل، توجه به مسائل اجرایی و عدم ایجاد منهول ریزشی در نقاط اتصال لولهها میباشد. در این پژوهش همچنین با ارائه روشی برای محاسبه آب باران، تأثیر آب باران در طراحی شبکههای فاضلاب مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصله برای شبکه جمعآوری فاضلاب شهر ارومیه بیانگر ورود مقادیر قابل توجه آب باران (تا 10 برابر دبی فاضلاب) به داخل شبکه بوده و اعمال آب باران در محاسبات طراحی منجر به افزایش قابل توجه سایز لولهها و هزینه اجرای شبکه میشود.
شبکه جمعآوری فاضلاب شهری
منهول ریزشی
آب باران
بهینهسازی
الگوریتم ژنتیک
2017
08
23
215
220
https://www.iwrr.ir/article_31975_91c9a11570d6609c056ad111a1cb5d86.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
رفتارنگاری آشوبی رودخانه به کمک روش توسعه ی فضای فاز
محمد هادی
فتاحی
محسن
تراهی
مطالعات اخیر اهمیت روش توسعه فضای فاز به روش تأخیر زمانی را به عنوان روشی برای شناسایی آشوب به اثبات رسانده است. هدف از این تحقیق بررسی روش توسعه فضای فاز و تفسیر آنچه که در دیاگرام فضای فاز ترسیم می شود می باشد. در این پژوهش دبی روزانه، هفتگی و ماهیانه بند بهمن، واقع بر رودخانه قره آغاج در بین سال های 1348 تا 1385 مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ابتدا بعد تعبیه با استفاده از روش هندسه سیمپلکتیک برابر با 3 محاسبه گردید. سپس فضای فاز به روش تأخیر زمانی ترسیم گردید. نتایج حاصله بدین قرار است: برای داده های روزانه آشوب کمتری، بواسطه ابرگون بودن خطوط سیر در فضای فاز، نسبت به داده های هفتگی و ماهیانه دیده می شود. در طول این 37 سال 5 بارندگی شدید یک روزه در نزدیکی بند بهمن و 12 بارندگی سیل آسای یک روزه نیز در حوضه آبریز رودخانه اتفاق افتاده است. 6 بارندگی شدید یک هفته ای در نزدیکی بند بهمن و 11 بارندگی شدید یک هفته ای نیز در حوضه آبریز بوقوع پیوسته است. جریان ثابت رودخانه بصورت روزانه بین دبی 0 تا 140، هفتگی بین دبی 1.5 تا 60 و ماهیانه بین دبی 1 تا 23 متر مکعب بر ثانیه قرار گرفته است.
فضای فاز
بعد نهشتن
تئوری آشوب
2017
08
23
221
225
https://www.iwrr.ir/article_34197_5b545d56de5e0cc5283cdd0c0863a144.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
2
ساخت آمار مصنوعی پارامترهای کیفی بدون روند آب در مخازن (چاهنیمه شماره1 سیستان)
بهاره
پیرزاده
مسعود
افسری
سید آرمان
هاشمی منفرد
عباسعلی
قادری
شناسایی و پایش کیفیت منابع آب به منظور شناخت از کیفیت آب متناسب با مصارف مختلف به عنوان یکی از گامهای اصلی مدیریت کیفیت منابع آب از جایگاه ویژهای برخوردار است. برای استان سیستان و بلوچستان با توجه به قرارگرفتن در منطقه گرم و خشک و کمبود منابع آبی قابل استفاده این اصل مهمتر نیز جلوه میکند. هدف از این پژوهش پیشبینی پارامترهای کیفی بدون روند آب در چاهنیمههای سیستان به وسیله شبکه عصبی RBF و مقایسه آن با زنجیره مارکف است. برای این منظور از دادههای برداشتشده اکسیژن محلول، دما، فیتوپلانکتون، زئوپلانکتون، آمونیاک و فسفر استفاده شده و روندیابی این پارامترها به دو روش نامبرده انجام گرفتهاست. میزان خطای میانگین شبکه عصبی برای پارامترهای مذکور به ترتیب 543/5، 714/7، 825/12، 625/5، 396/52 و 141/4 درصد و میزان خطای زنجیره مارکف به ترتیب 169/11، 948/8، 315/5، 934/12، 88/33 و 401/8 درصد بدست آمد. در مجموع برای پارامترهای کیفی بررسیشده در این پژوهش، شبکه عصبی نتایج بهتری نسبت به زنجیره مارکف ارائه دادهاست.
شبکه عصبی
زنجیره مارکف
چاهنیمه سیستان
پارامترهای کیفی آب
2017
08
23
226
232
https://www.iwrr.ir/article_39229_7f266473a07d96be2707e1bdc962b397.pdf