تحلیل فراوانی رودبادهای مرتبط با رخداد بارش های ابرسنگین ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد/ اقلیم شناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار/ اقلیم شناسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

در این مقاله فراوانی و شناسایی موقعیت رودبادها در زمان رخداد بارش‌های ابر سنگین ایران با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی تحلیل شد. از پایگاه داده بارش روزانه‌ کشور 1437 ایستگاه همدید، اقلیمی و باران‌سنجی)، 125 روز از سنگین‌ترین و فراگیرترین بارش‌های ایران براساس آستانه‌ بالای 99 درصد، برای بررسی برگزیده شد. فراوانی رودبادها و موقعیت آنها در محدوده‌ وسیعی از صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه عرض شمالی در 5 تراز 250، 300، 400، 500 و 600 هکتوپاسکال و در چهار دیده‌بانی در ساعت‌های 00:00، 06:00، 12:00 و 18:00 گرینویچ (به ترتیب ساعت‌های 3:30، 9:30، 15:30 و 21:30 به وقت محلی) بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که رودبادها از نظر زمانی به جز در تراز 250 هکتوپاسکال که در ساعت 00:00 فراوانی قابل ملاحظه‌ای را نشان داده بودند؛ در دیگر ترازهای مورد بررسی، عمدتاً در ساعت 18:00 بر روی منطقه دیده می‌شوند. به طور کلی در بیشتر موارد، رودبادها در ساعت 18:00 تا تراز 600 هکتوپاسکال کشیده شده‌اند و این ضخامت زیاد لایه‌ ناپایدار است که توانسته همزمان بر روی بخش‌های وسیعی از ایران، بارش‌های سنگینی را ایجاد کند. در این بررسی اگرچه رودبادها در خلیج فارس و تا حدودی نیز در جنوب غرب ایران دارای فراوانی قابل ملاحظه‌ای بوده‌اند، با این حال بخش‌های شمالی عربستان محل اصلی استقرار و تمرکز رودبادها در زمان رخداد بارش‌های ابرسنگین و فراگیر ایران بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Jet Stream Frequencies Associated with Super Heavy Rainfalls of Iran

نویسندگان [English]

  • S. A Masoodian 1
  • B Mohammadi 2
1 Professor in climatology, Isfahan University, Isfahan, Iran
2 Assistant Professor in climatology, Kurdistan University, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

In this study, the frequency and location of jet streams associated with heavy rainfalls have been analyzed using environmental to circulation approach. Based on the threshold of the upper 99 percent, 125 days of the super and overall heavy rainfall was selected from the IRIMO data base (including 1437 synoptic, climatic, and rain gage stations). Jet stream frequencies and their locations have been detected from 0˚ to 120˚ E and 0˚ to 80˚ N in five levels (250, 300, 400, 500 and 600 hPa level) at 00:00, 06:00 and 12:00 UTC. The results of this study have shown that jet streams at 00:00 have a remarkable frequency at all levels with the exception of the 250 hPa level. Generally, jet streams are mostly extended from 250 to 600 hPa levels that have provided baroclinic conditions for Iran’s super heavy rainfalls. In this study, the northern half of Saudi Arabia was a major location where jet streams occur or are visible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Synoptic Climatology
  • Unstability
  • baroclinic
  • Divergence
  • Convergence

مراجع

سازمان هواشناسی کشور (اخذ داده‌های مربوط به بارش روزانه ایران 1437 ایستگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی).
سبزی پرور، ع. ا.؛ لبافی، میرقوامی، م. (1381)، "تأثیر عوامل همدیدی بر نوسانات روزانه ازن کلی پایگاه اصفهان "، نشریه تحقیقاتی فیزیک زمین و فضا، شماره­ 28، صص19-13.
علیجانی، ب. (1381)؛  اقلیم­شناسی سینوپتیک، سمت.
کاویانی، م.ر.؛ علیجانی، ب. (1379)؛ مبانی آب و هواشناسی، سمت.
مسعودیان، س. ا. (1382)؛ بررسی پراکندگی جغرافیایی بارش در ایران به روش تحلیل عاملی دوران یافته، جغرافیا و توسعه، شماره اول، صص 89-79.
مسعودیان، س. ا. و کاویانی، م.ر. (1386)؛ اقلیم­شناسی ایران، دانشگاه اصفهان.
Abdel-Rahman, A. R, (2006) A Dual Effect of Upwelling and Easterly Jet Stream on Desert Formation in Southern and Eastern Parts of Yemen, The 2nd International Conf. on Water Resources and Arid Environment.
Eltantawy.A. I. (1960), Jet stream clouds in the Middle East, Pure and Applied Geophysics, Volume 46, Number 1 / May, 1960,pp. 352-359.
Degirmendžić. J. and Wibig. J. (2007), Jet stream patterns over Europe in the period 1950–2001 – classification and basic statistical properties, Theoretical and Applied Climatology, Volume 88, Numbers 3-4 / March, 2007,pp. 149-167.
Dayan. U; Abramski. R. (1983), Heavy rain in the Meddle East related to unusual jet stream properties, Bulletin American Meteorological Society, Vol. 64, No. 10, October 1983, pp. 1138-1140.
Farajzadeh. M; et al. (2008), The Relation Between Jet Stream Location and Cyclones Over the Western Iran, American Journal of Applied Sciences, 5 (10): pp. 1308-1312.
Geer, I.W; et al .(1996), Glossary of weather and climate. American Meteorological Society. Boston.. 272p.
Gong, D.Y; et al .(2007), Correlation between east Asian dust storm frequency and PNA, Geophysical research letters, VOL. 34, L14710, doi:10.1029/2007GL029944.
Herron. T. J. and Tolstoy. I. (1968), Tracking Jet Stream Winds from ground level Pressure Signals, Journal of the atmospheric Sciences. Vol 26, pp. 266- 269
Johnson. D. H, Daniels. S. M, (2006), rainfall in relation to the jet stream, Journal of the Royal meteorological, Vol 80, Issue 344, pp. 212-217.
Martin. J. E,(2006), Mid- Latitude atmospheric dynamics, Jhon Wiley & Sons, Ltd.
Kalnay, E., et al.(1996) The NCEP/NCAR 40-Year Reanalysis Project, Bulletin of American metrological society , Vol. 77, No. 3, pp. 437-471.
Strong. C., and Davis. R. E, (2007), Variability in the Position and Strength of Winter Jet Stream Cores Related to Northern Hemisphere Teleconnections, Journal of Climate, Vol 21, pp 584-592.
Weinert. R. A. (1968), Statistics of the Subtropical Jet Stream Over the Australian Region, Central office, Bureau of Meteorology, Melbourne, Manuscript received November 1998.
Woollings. T, et al. (2009), Variability of the North Atlantic eddy-driven jet stream, Quarterly Journal of the royal Meteorological Society, Published online in Wiley InterScience.
Zhu. C, et al, (2008); Why do dust storms decrease in northern China concurrently with the recent global warming? Geophysical Research Letters, Vol. 35, L18702, doi:10.1029/2008GL034886.
تحقیقات منابع آب ایران
دوره 7، شماره 2
شهریور 1390
صفحه 80-91

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 آبان 1388
  • تاریخ پذیرش: 24 اسفند 1389

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار