پهنه‌بندی کیفی آب زیرزمینی دشت ورامین از نظر کشاورزی به روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS

نوع مقاله : یادداشت فنی (5 صفحه)

نویسندگان

1 دانشیار/ دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی تهران-تهران-ایران

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تبریز، ایران

چکیده

با توجه به اینکه نمونه‌برداری از تمام نقاط محدوده مطالعاتی مقدور نیست، روش‌های پهنه بندی ابزار قدرتمندی در تخمین داده‌ها بر مبنای تغییرات مکانی است. هدف از این تحقیق پهنه‌بندی کیفی آب زیرزمینی دشت ورامین از نظر کشاورزی با استفاده از روش‌های درون‌یابی در نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و انتخاب بهترین وزن‌ها بر اساس تحلیل سلسله مراتبی می‌باشد. بدین منظور از اطلاعات کیفی مربوط به 74 چاه عمیق دشت ورامین در سال 1388-1387 استفاده شده است. ابتدا نقشه‌های رستری منطقه مورد مطالعه شامل نسبت جذب سدیم، شاخص تراوایی، نسبت کلی، نسبت جذب منیزیم، باقی‌مانده کربنات سدیم، درصد انحلال سدیم، هدایت الکتریکی و سختی کل به روش مجذور عکس فاصله در محیط GIS تهیه گردید. سپس با روش تحلیل سلسله مراتبی و ایجاد ماتریس زوجی، وزن نهایی پارامترها تعیین شد. در نهایت با تلفیق لایه‌ها و اعمال وزن‌های نهایی پارامترها در محیط GIS، نقشه پتانسیل کیفی منطقه مورد مطالعه از نظر کشاورزی تهیه گردید. نتایج نشان می‌دهد در قسمت‌های شمال غرب، جنوب غرب و غرب منطقه وضعیت آب زیرزمینی برای کشاورزی بد و در قسمت‌های مرکز، شمال و شمال شرق کیفیت آب برای کشاورزی مطلوب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Groundwater Qualitative Zoning of Varamin Plain for Agricultural Applications Using Analytical Hierarchy Process Method in GIS

نویسندگان [English]

  • M Nakhaei 1
  • M Vadiati 2
  • M EsmaeiliFalak 2
1 Associated Professor, Faculty of Geosciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Member of Young Researchers and Elite Club, East AzarbaijanScience and Research Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

When dealing with the quality of water resources for different uses, collecting samples from all parts of a study area is not economically possible. In this regard zoning methods are powerful tools in the providing the data based on spatial variation. This research aimed in groundwater quality zoning for agricultural uses in the Varamin plain, southern Tehran, using Interpolation methods with Geographic Information System (GIS) and the weightings in the Analytical Hierarchy Process (AHP). Qualitative data from 74 tube wells in the plain of Varamin from 1388 to 1387 is used. Firstly, raster maps were prepared using Inverse Distance Weighted (IDW) method for the study area. These maps prepared for the Sodium Absorption Ratio (SAR), Permeability Index (PI), the Kelley Ratio (KR), Magnesium Adsorption Ratio (MAR), Residual Sodium Carbonate (RSC), Dissolved Sodium Percentage (SSP), Electrical Conductivity (EC), and Total Hardness (TH) Then the final weights of parameters in water quality potential were determined using AHP and the pair wise matrix. Finally, with overlaying maps and applying final weights of the parameters in GIS, the map of qualitative potential of the groundwater resources in the area for agricultural purposes was prepared. The results showed that in the northwestern, southwestern, and western parts, the status of groundwater for agriculture are poor and in the central, northern, and northeastern parts there are the quality of water is suitable for agriculture purposes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Varamin plain
  • Water Quality
  • Analytical Hierarchy Process
  • Geographic information system
احمدنژاد ز، کلانتری ن، کشاورزی م، بوسلیک ز، سجادی ز (1389) بررسی و ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی دشت زیر راه با استفاده از GIS. چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمایی علوم زمین، دانشگاه ارومیه.
تلخابی م (1388) برتری روش c- میانگین فازی در بیان توزیع رخساره‌های هیدروشیمیایی سیستم آب زیرزمینی دشت ورامین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
رضایی م (1388) کاربرد آنالیزهای چند متغیره اندیس‌های اشباع و دیاگرام‌های ترکیبی در تحلیل کیفی آبخوان آبرفتی دشت کرمان. مجله تحقیقات منابع آب ایران، شماره 3:28-38.
طایفه نسکیلی ن، برشنده س (1389) بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی حاشیه دریاچه ارومیه از نظر مصارف شرب و کشاورزی با استفاده از GIS. چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمایی علوم زمین، دانشگاه ارومیه.
علیزاده ا (1364) کیفیت آب در آبیاری. چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی.
معروفی ا، ترنجیان ا، زارع ابیانه ح (1388) ارزیابی روش‌های زمین آمار جهت تخمین هدایت الکتریکی و pH زه آب‌های آبراهه‌ای همدان-بهار. مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ش. 16.
هیبتی ز، قدرت م، میرعرب ع (1389) کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در پتانسیل یابی منابع آب کارستی با استفاده از داده‌های ارتفاعی رادار (SRTM). چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمایی علوم زمین، دانشگاه ارومیه.
Christakos G (2000) Modern spatiotemporal geostatistics, Oxford University Press.
Omkarprasad V, Sushil K (2006) Analytic hierarchy process: An overview of applications. European Journal of Operational Research 169:1-24
Ozcan R (2007) Assessment of the water quality of Troia for the multipurpose usages. Environ Monit Assess, 130: 389-40.
Saaty L (1980) The analytic hierarchy process. Pittsburgh: RWS Publications.
Sadashivaiah C (2008) Hydrochemical analysis and evaluation of groundwaterqualityin TumkurTaluk Karnataka. Indian Environ Res Public Health 5(3): 158-164.
Theodossiou N, Latinopoulos P (2006) Evaluation and optimization of groundwater observation networks using the kriging methodology, Environmental Modelling & Software 21: 991–1000.