تخمین ضرایب درجه بندی آبراهه‌های حوضه‌های آبریز بدون GIS جهت مدل سازی رواناب به روش GIUH

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی /گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان

2 عضو هیئت علمی/ گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان

چکیده

روش هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژیکی (GIUH) یک روشی است که بر اساس اطلاعات ضرایب درجه‌بندی آبراهه‌ها و داده‌های ژئومورفولوژیکی حوضه‌های فاقد آمار به پیش بینی رواناب حوضه می‌پردازد. بسیاری از حوضه‌های آبریز، فاقد نقشه رقومی DEM هستند و برای تهیه آن نیازمند استفاده از GIS می‌باشد که نیازمند تخصص GIS و صرف وقت زیاد می‌باشد که بسیاری از هیدرولوژیست ‌ها به آن علاقه مند نیستند و به دنبال مدل های بارندگی-رواناب ساده تر می‌گردند. در این تحقیق براساس داده های درجه بندی آبراهه نه حوضه آبریز مختلف در دنیا معادلاتی جهت تخمین ضرایب درجه‌بندی ارائه گردید. پنج معادله رگرسیونی برای محاسبه ضرایب درجه بندی آبراهه‌ها اعم از ضریب انشعاب(RB) ، ضریب طول آبراهه(RL) ، ضریب مساحت زهکشی (RA)، ضریب شیب آبراهه (RS) و ضریب شیب صفحات (RSO) حوضه ارائه گردید. نتایج معادلات برای ضرایب درجه بندی آبراهه‌های سه حوضه آبریز دیگر مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس معادلات رگرسیونی ارائه شده به تخمین رواناب سطحی حوضه‌های آبریز Heng-Chi و Kasilian به روش GIUH پرداخته شد. براساس نتایج، خطای پیک رواناب محاسبه شده توسط مدل GIUH بر اساس معادلات رگرسیونی 10% بیشتر از محاسبات مدل بر اساس داده های واقعی بدست آمده از GIS بوده است. مقدار متوسط خطای معادلات رگرسیونی در تخمین ضرایب RB،RL ، RA، RS و RSO در سه حوضه معرف به ترتیب 7/4%، 5/23%، 1/7%، 3/41% و 9/22% می‌باشد. ضریب حساسیت نسبی ضرایب RB،RL ، RA، RS و RSO برروی پیک رواناب به ترتیب 56/0، 01/0،92/0، 042/0 و 33/1 می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Estimation of stream-order-ratios of catchments without GIS for modeling of catchment’s runoff using the GIUH method

نویسندگان [English]

  • Touraj Sabzevari 1
  • P. KESHTKARAN 2
1 Department of Civil Engineering, Estahban Branch, Islamic Azad University, Estahban, Iran
2 Department of Civil Engineering, Estahban Branch, Islamic Azad University, Estahban, Iran
چکیده [English]

The GIUH method is one method which deals with prediction of the catchment’s runoff based on the stream-order-ratios (SOR) data and the geomorphologic data of the catchments lacking statistics. Many of the catchments, lack digital DEM map and need GIS to provide them which requires GIS expertise and spending extra time in which may of the hydrologists are not interested and are looking for simpler runoff-rainfall models. In this study, based on the stream ordering data of nine different stream catchments in the world some equations have been provided to determine stream-orderratios. Five regression equations have been presented to measure the geomorphologic of the streams including bifurcation ratio (RB), length ratio, area ration(Ra), (RL), stream slope ratio (RS) and overland slope ratio (RSO). The results of SOR for three other catchments have been evaluated. Based on the regression equations, the surface runoff of the other catchments of Heng-Chi and Kasilian using the GIUH method were estimated. Based on the results, the peak error of the calculated runoff using GIUH model based on the regression equations was 10% more than the model’s measurements based on the real data obtained from GIS. The errors of the model in the estimation of RB, RL, RA, RS, and RSO in the three case study catchments were 4.7%, 23.5%, 7.1%. 41.3%, and 22.9%, respectively. The relative sensitivities of the ratios RB, RL, RA, RS, and RSO are shown to be 0.56, 0.01, 0.92, 0.042, and 1.33, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stream-order-ratio
  • Strahler
  • Instantaneous unit hydrograph
  • Kasilian

مراجع

Alemngus A, Mathur B.S (2014) Geomorphologic instantaneous unit hydrograph for rivers in Eritrea (East Africa). Journal of Indian Water Resources Society 34(1):1-14
Chang CH, Lee K.T (2008) Analysis of geomorphologic and hydrological characteristics in watershed saturated areas using topographic-index threshold and geomorphology-based runoff model. Hydrol Process 22:802–812
Gupta V.K, Waymire E, and Wang C.T (1980) A representation of an instantaneous unit hydrograph from geomorphology. Water Resour Res 16(5):855–862
Horton R. E (1932) Drainage-basin characteristics. Eos Trans, AGU 13:350– 361
Horton R.E (1945) Erosional development of streams and their drainage basins: Hydrophysical approach to quantitative morphology. Geol Soc Am Bull 56:275– 370
Kumar A, Kumar D (2008) Predicting direct runoff from hilly watershed using geomorphology and stream-order law ratios: case study. J Hydrol Eng 13(7):570–576
Kumar A (2015) Geomorphologic instantaneous unit hydrograph based hydrologic response models for ungauged hilly watersheds in India. Water Resources Management 29(3):863-883
Najafi M, Behbahani M.R, Abdolahi J, Hosseini M (2009) A comparative study of geomorphologic artificial intelligent model and GIUH for direct runoff computations. Iran Water Resources Research 5(2):1-9 (In Persian)
Lee K.T (1998) Generating design hydrographs by DEM assisted geomorphic runoff simulation: a case study. J. Am. Water Resour. Assoc 34 (2):375–384
Lee K.T, Chang C.H (2005) Incorporating subsurface-flow mechanism into geomorphology-based IUH modeling. Journal of Hydrology 311:91–105
Rodriguez-Iturbe I, Valdes J.B (1979) The geomorphologic structure of hydrologic response. Water Resour Res 15 (6):1409–1420
Rodriguez-Iturbe I, Gonzalez-Sanabria M, Bras R.L (1982) A geomorphoclimatic theory of the instantaneous unit hydrograph.Water Resour Res 18(4):877–886
Smart J. S. (1972) Channel networks. Advances in hydroscience 8:305-346
Strahler A.N (1952) Hypsometric (area-altitude) analysis of erosional topology. Bull. Geol. Soc. Am. 63:1117–1142
Strahler A.N (1957) Quantative analysis of watershed geomorphology. Trans. AGU 38(6):913– 920
Strahler A.N (1964) Quantitative geomorphology of drainage basin and channel networks. Handbook of applied hydrology
Sabzevari T, Fattahi M.H, Mohammadpour R and Noroozpour Sh (2013) Prediction of surface and subsurface flow in catchments using the GIUH, under publication. Journal of Flood Risk Management 6(2):135–145
Sabzevari T, Noroozpour Sh (2014) Effects of hillslope geometry on surface and subsurface flows. Hydrogeology Journal 22(7):1593-1604
Shadeed S, Shaheen H and Jayyousi A (2007) Gis-based KW-GIUH hydrological model of semiarid catchments: the case of Faria catchment. Palestin, The Arabian Journal for Science and Engineering, Volume 32, Number 1C
Shuyou C, Lee K.T, Juiyi H, Xingnian,L, Huang E and Yang K (2010) Analysis of runoff in ungauged mountain watersheds in Sichuan China using kinematic-wave-based GIUH Model. Journal of Mountain Science 7(2):157-166
Yen B. C, Lee K. T (1997) Unit hydrograph derivation for ungauged watersheds by stream-order laws. J. Hydrol. Eng 2)1(:1–9
 
 
 
 
 
تحقیقات منابع آب ایران
دوره 13، شماره 3
آذر 1396
صفحه 89-100

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 دی 1395
  • تاریخ بازنگری: 23 فروردین 1396
  • تاریخ پذیرش: 26 فروردین 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار